Đông trùng hạ thảo nuôi trồng và tự nhiên cái nào tốt hơn?
Đông trùng hạ thảo được phát hiện ở Trung Hoa từ trước thời Hán; dân tộc Tạng (Tây Tạng) là những người đầu tiên tìm ra loại đông dược đặc biệt này. Sở dĩ người ta đặt tên là Đông trùng hạ thảo bởi đúng theo thuộc tính của loài này nghĩa là “sâu mùa đông, (trở thành) cỏ mùa hè”.
Sau này, các nghiên cứu chỉ ra rằng, Đông trùng hạ thảo thực chất là một dạng ký sinh giữa một loài nấm túi thuộc chi Cordyceps với sâu non (ấu trùng) của một loài côn trùng thuộc chi Hepialus. Nấm bắt đầu ký sinh vào sâu non và làm chết sâu non vì ăn hết chất dinh dưỡng của chúng. Mùa hè ấm áp, nấm bắt đầu mọc ra khỏi sâu như một ngọn cỏ và vươn lên khỏi mặt đất. Đầu của ngọn nấm là một thể đệm (stroma) hình trụ thuôn nhọn.
Đến nay, các nhà nghiên cứu tìm thấy trên thế giới có khoảng 600 loài Đông Trùng Hạ Thảo khác nhau. Tuy nhiên chỉ có 2 loài Đông Trùng Hạ Thảo được phổ biến là Cordyceps sinensis & Cordyceps militaris.
Cordyceps sinensis
Phân bố chủ yếu ở vùng núi cao thuộc dãy núi Hymalaya có độ cao trên 4000m so với mực nước biển như vùng Tây Tạng (Trung Quốc), một số vùng thuộc Nepan và Butan.
Cordyceps militaris
Phân bố ở vùng núi thấp hơn có độ cao từ 2000-3000m so với mực nước biển. Điều đặc biệt là 4 chủng thu thập ở Việt Nam, 3 chủng sưu tầm từ Nhật và 1 chủng ở Trung Quốc đều sinh trưởng bình thường trên môi trường dinh dưỡng nhân tạo. Đây cũng là loài được giới chuyên môn thực hiện nghiên cứu nhiều nhất vì có hàm lượng các hoạt chất có hoạt tính sinh học trong quả thể tương đương, thậm chí còn cao hơn của loài Cordyceps sinensis.
Trong đó, cordycepin và adenosine là 2 hoạt chất quan trọng nhất có trong Đông trùng Hạ thảo, được khoa học chứng minh là có tác dụng tuyệt vời đối với cơ thể con người. Cordycepin được biết đến có tác dụng hỗ trợ điều trị ung thư và adenosine có vai trò quan trọng hỗ trợ hệ tim mạch, tuần hoàn, sinh lý, hệ thần kinh.
Bảng so sánh hoạt chất cordycepin trong Cordyceps sinensis và Cordyceps militaris (Nghiên cứu 2009*)
Hoạt chất | Cordyceps sinensis (quả thể) | Cordyceps militaris (quả thể) |
Cordycepin | 0,9801 ± 0,01 mg/g | 2,654 ± 0,02 mg/g |
Qua đó, có thể thấy chỉ số hoạt chất cordycepin ở quả thể nuôi trồng của Cordyceps militaris cao hơn 1,5 – 2,5 lần so với quả thể mọc ngoài tự nhiên Cordyceps sinensis. Như vậy, có thể kết luận Cordyceps militaris mang hàm lượng dược chất cao nhất, không như dân gian đồn thổi về Cordyceps sinensis gây nhầm tưởng khiến giá thành cao nhưng chưa tương xứng với giá trị.
Các kiểm định khoa học cũng đã chứng minh sở dĩ Cordyceps militaris nuôi trồng nhân tạo cho kết quả tốt hơn Cordyceps sinensis ngoài tự nhiên, vì trong môi trường nhân tạo Đông trùng hạ thảo được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, được kiểm soát nhiệt độ giúp thu ngắn lại thời gian từ đông sang thu so với tự nhiên, cho ra thành phẩm nhanh hơn. Đối với Đông trùng hạ thảo ngoài tự nhiên, dinh dưỡng chỉ ở phần ấu trùng, nhưng không phải ấu trùng nào cũng có nhiều và đầy đủ dưỡng chất.
Ngoài ra, việc nuôi trồng nhân tạo sẽ kiểm soát vi sinh, giúp ngăn ngừa việc nhiễm khuẩn và ngộ độc hơn khi sử dụng tự nhiên vì chứa rất nhiều vi sinh vật lạ.
Các nghiên cứu cũng cho thấy trong Đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris có nhiều dược chất quý dành cho sức khỏe như:
- Hoạt chất có giá trị dược liệu cao: axít cordiceptic, cordycepin, adenosin, hydroxyethyl-adenosin. Đặc biệt hoạt chất HEAA (Hydroxy-Etyl-Adenosin- Analogs), giúp hỗ trợ điều trị HIV/AIDS.
- 17 axít amin khác nhau
- Nhiều nguyên tố vi lượng (Al, Si, K, Nav..). Đặc biệt nguyên tố Se, giúp tăng khả năng miễn dịch
- Vitamin B12, vitamin A, vitamin C, ngoài ra còn có vitamin B2 (riboflavin), vitamin E, vitamin K.