Blog

Cách nhận biết Nano Bạc Thật Giả

Hiện trạng thị trường nano bạc ở Việt nam

Lên mạng, đánh từ khóa nano bạc, ta sẽ được rất nhiều kết quả về sản phẩm nano bạc, đặc biệt là cho nuôi tôm hay diệt trừ bệnh do nấm gây ra cho tiêu, quýt và các cây ăn trái khác…Đủ mọi loại nano bạc với các tên và công dụng vô cùng hấp dẫn. Giá cũng rất mềm. Chỉ cần chưa tới 200.000 đồng là mua được nửa lít nano bạc nồng độ 500 ppm, đủ sức để cứu nguy cho 0,2 đến 0,5 ha ao tôm bị bệnh hay vườn cam đang thối gốc. Tuy nhiên, gần hết các địa chỉ bán nano bạc ấy chỉ có số điện thoại di động liên hệ, không có điện thoại bàn và cũng chẳng có địa chỉ cơ sở sản xuất, hay có thì cũng chỉ là địa chỉ ma hay đúng địa chỉ thì chả có công ty nào cả, hay công ty đã dọn đi rồi.

Vậy thực tế như thế nào?

Cần phải phân biệt nano bạc (bạc kim loại ở dạng hạt rất nhỏ) và muối bạc (Bạc ở dạng iôn Ag⁺). Nano bạc là các hạt kim loại rất nhỏ, có khả năng phản xạ ánh sáng. Còn muối bạc là bạc tồn tại ở dạng ion, không phản chiếu ánh sáng.

Nano bạc được điều chế từ muối bạc qua quá trình tổng hợp rất phức tạp và kéo dài, nên keo nano bạc vẫn còn chứa iôn bạc. Bạc chỉ được coi là nano khi trên 50% ở dạng hạt kim loại nhỏ hơn 100 nm, dưới 50% ở dạng ion.

Kết quả kiểm tra các sản phẩm nano bạc do các công ty, các phóng viên điều tra và người dân gởi đến Đại học Khoa học Tự nhiên – Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh phân tích thì trên 90 % sản phẩm nano bạc lưu hành trên thị trường là giả, hoàn toàn không có nano bạc mà chỉ là dung dịch muối bạc hay phức bạc. Khoảng dăm phần trăm số mẫu là nano bạc chất lượng kém, chứa chủ yếu muối bạc còn nano bạc rất ít nên cũng không thể gọi là nano bạc. Các dung dịch này độc; ngoài ra, độ axit hay độ kiềm rất cao, có thể gây bỏng cho người và động vật, cháy lá cây trồng, và rất hại cho môi trường.

Nhận biết dung dịch nano bạc giả

8 dấu hiệu nhận biết nano bạc giả như sau.

1. Keo nano bạc luôn có màu vàng hơi mờ đến đặc đục vàng xám không cho ánh sáng đi qua, chứ không không màu trong suốt như nước, dù ở bất kỳ nồng độ nào. Nếu dung dịch trong suốt như nước hay không màu hoặc màu trắng sữa thì đảm bảo không có nano bạc (Hình 1).
2. Keo nano bạc thường có pH trong khoảng 4 – 6. Nếu ngoài khoảng này thì khả năng nano bạc giả là rất cao.
3. Keo nano bạc thương phẩm thường có cỡ hạt nhỏ, dao động quanh 20 nm và dưới 20 nm. Khác với các dung dịch phẩm màu chỉ nhạt màu đi khi pha loãng thì keo nano bạc thay đổi màu theo nồng độ, từ màu vàng chanh, đến cam và vàng xám (Hình 2). Keo nano bạc nồng độ 200 ppm trở lên màu vàng xám nhạt và không cho ánh sáng đi qua.
4. Keo nano bạc chứa chất bảo vệ là polyme và hàng tỉ tỉ hạt kim loại nên khi lắc thấy sánh hơn so với nước thường, trừ khi nano bạc rất loãng.
5. Keo nano bạc tán xạ ánh sáng rất mạnh. Nếu nồng độ cao thì không cho ánh sáng đi qua. Khi chiếu tia laser đỏ vào keo nano bạc loãng sẽ thấy tia sáng tán xạ rất rõ (Hình 3). Nồng độ nano bạc càng cao thì tia sáng càng lớn và càng rõ.
6. Dung dịch nano bạc không đổi màu khi tiếp xúc với ánh sáng. Dung dịch nano bạc 10 ppm có màu vàng chanh. Khi tiếp xúc với ánh sáng lâu nhiều tháng sẽ sậm màu dần. Dung dịch muối bạc để phơi nằng 1 ngày sẽ nhanh chóng chuyển sang màu xám đen và xuất hiện tủa màu đen.
7. Thêm muối ăn, sôđa hoặc kiềm và lắc. Muối bạc cho cặn trắng, làm dung dịch trở nên mờ trắng đục. Kết tủa này ngả đen khi phơi nắng. Nano bạc không thay đổi (Hình 4).
8. Cho axit nitric vào nano bạc thật, màu vàng sẽ mất.

Tuy nhiên các thử nghiệm trên chỉ cho phép khẳng định chắc chắn không có nano bạc, chứ không thể khẳng định có nano bạc. Khi kết quả cho thấy có khả năng là dung dịch nano bạc thì cũng cần phải có kiểm nghiệm để khẳng định. Trung tâm phân tích đo lường chất lượng 1, 2, 3 đều không có khả năng kiểm tra nano bạc. Hiện ở Việt nam chỉ có một số nhà khoa học chuyên sâu có khả năng kiểm định nano bạc mà thôi. 

Kiểm định nano bạc ở đâu

Để xác định có nano bạc hay không và hàm lượng nano là bao nhiêu, hàm lượng bạc tổng là bao nhiêu thì  phải qua ít nhất 4 phép phân tích

• Phân tích phổ plasma bề mặt.
• Chụp ảnh bằng hiển vi điện tử truyền qua.
• Phân tích bạc tổng bằng phổ hấp thu nguyên tử hay phổ plasma.
• Phân tích điện hóa.